Η Νύσα στον ποταμό Μαίανδρο

MikrasiatisΑΡΘΡΑ / ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ Η Νύσα στον ποταμό Μαίανδρο του Κωνσταντίνου Ν. Θώδη, ιστορικού Η Νύσα ή Νύσσα, ήταν μια αρχαία πόλη, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στη σημερινή επαρχία του Αϊδινίου, 3 χιλιόμετρα από την κωμόπολη Σουλτάν Χισάρ και 50 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την αρχαία πόλη της Εφέσου. Η Νύσα ιδρύθηκε, γύρω στο 280 π.Χ., από τον Αντίοχο Α΄, τον Σωτήρα, ηγεμόνα του ελληνιστικού κράτους των Σελευκιδών, το οποίο τότε ήταν ένα από τα ισχυρότερα κράτη που εμφανίστηκαν μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί, ότι ακόμη και στην αρχαιότητα, υπήρχε ένας μύθος για τους θρυλικούς ιδρυτές της Νύσας. Ο Στράβωνας, στην εποχή του (1ος αι. π.Χ.) στα «Γεωγραφικά» του, αναφέρει μια παράδοση, σύμφωνα με την οποία: «Διηγούνται την ιστορία τριών αδελφών, που ήρθαν από τη Λακεδαίμονα. Τους έλεγαν Άθυμβρο, Αθύμβραδο και Ύδρυλο. Αυτοί έχτισαν πόλεις, δίνοντας το όνομά τους στην καθεμιά. Αυτές δεν πρόκοψαν, οπότε από εκείνες δημιουργήθηκε η Νύσα. Σήμερα, ιδρυτή τους οι Νυσαείς, θεωρούν τον Άθυμβρο.» (Στράβων 14.1.46) Και συνεχίζει ο Στράβωνας: «Η Νύσα είναι χτισμένη κοντά στη Μεσωγίδα, απλωμένη περισσότερο πάνω στο βουνό. Μοιάζει νάναι δυο πόλεις, που χωρίζονται από μια βαθιά χαράδρα. Τα δυο μέρη ενώνονται με γέφυρα. Η μια πλευρά έχει αμφιθέατρο με μια υπόγεια σύραγγα που βγάζει στα νερά του φαραγγιού. Κοντά στο θέατρο είναι δύο κορυφές. Κάτω από τη μια, είναι το γυμναστήριο των νέων, ενώ κάτω από την άλλη, η αγορά και το γυμναστήριο για τους μεγαλύτερους. Στα νότια της πόλης, απλώνεται η πεδιάδα, όπως και στις Τράλλεις.» (Στράβων 14.1.43) Η βαθιά χαράδρα που χώριζε την πόλη σε δύο μέρη. Η περίφημη γέφυρα της Νύσας, που χτίστηκε τη ρωμαϊκή περίοδο, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη μεταξύ των αρχαίων γεφυρών αυτής της σχεδίασης, μετά τη γέφυρα της Περγάμου. Έχει διασωθεί μέχρι σήμερα.Η Νύσα, βρισκόταν στη διασταύρωση των αρχαίων εμπορικών οδών,ενώ ήταν προσβάσιμη για τους επισκέπτες και τους προσκυνητές (υπήρχαν πολλά ιερά κοντά στην πόλη). Άρχισε σύντομα να ξεχωρίζει ως σπουδαία πόλη στην οποία οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες και οι επιστήμονες προσπαθούσαν να φτάσουν εκεί με κάθε τρόπο. Ο ίδιος ο Στράβωνας, σπούδασε στη Νύσα γραμματική και ρητορική και αργότερα εξήρε στο έργο του “γεωγραφικά” τη σημασία της πόλης ως πολιτιστικού, μορφωτικού και εκπαιδευτικού κέντρου. Γράφει, επίσης, ο Στράβωνας: «Από τη Νύσα, κατάγονται διάσημοι άνδρες: ο Απολλώνιος, ο Στωϊκός φιλόσοφος, άριστος μαθητής του Παναιτίου. Ο Μενεκράτης, μαθητής του Αρίσταρχου και ο γιος αυτού, ο Αριστόδημος… Επίσης, ο Σώστρατος, αδελφός του Αριστόδημου, που εκπαίδευσε το Μάγνο Πομπήιο. Αυτοί ήταν αξιόλογοι φιλόλογοι.» (Στράβων 14.1.48) Ο πραγματικός ιδρυτής της πόλης, ο Αντίοχος, αφιέρωσε την πόλη στον θεό Διόνυσο. Τα ερείπια του ναού αφιερωμένου στο θεό Διόνυσο Η «νεαρή» πόλη, άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα. Ήδη,τον 3ο αιώνα, χτίστηκε το βουλευτήριο, η αγορά και το στάδιο.Έτσι, η Νύσα, ήταν ένα από τα επιστημονικά κέντρα της εποχής. Την ίδια περίοδο, που η πόλη άνθισε, οι μόνιμοι κάτοικοί της ήταν περίπου 40 χιλιάδες. Μεταξύ των κτιρίων της αρχαίας περιόδου, μπορεί κανείς να παρατηρήσει: To καλοδιατηρημένο θέατρο της ρωμαϊκής περιόδου (περίπου 12 χιλιάδων θέσεων).Τη βιβλιοθήκη του 2ου αι. μ.Χ. (δεύτερη καλύτερα διατηρημένη μετά τη βιβλιοθήκη του Κέλσου στην Έφεσο). Το Βουλευτήριο, με 12 σειρές καθισμάτων (περίπου 800 θέσεων), ψηφιδωτά και το στάδιο. Υπάρχουν ερείπια της αγοράς, των ρωμαϊκών λουτρών, του γυμναστηρίου, της νεκρόπολης και των τειχών της πόλης. Η γύρω περιοχή ήταν γνωστή για την οινοπαραγωγή της. Το αρχαίο θέατρο της Νύσας Η βιβλιοθήκη της αρχαίας πόλης Στους Βυζαντινούς χρόνους, η πόλη δεν ήταν πλέον τόσο σημαντική, όσο ήταν στους ρωμαϊκούς χρόνους. Τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο Στέφανος Βυζάντιος, ο συγγραφέας του μνημειώδους έργου “Εθνικά”, επισημαίνει, ότι υπάρχουν πολλές πόλεις που φέρουν το όνομα Νύσα. Μεταξύ άλλων, αναφέρει τη Νύσα, ως πόλη στην Καρία, αλλά δεν γράφει τίποτα περισσότερο για την πόλη. “Άθυμβρα, πόλις Καρίας πρὸς Μαιάνδρῳ, Αθύμβρου κτίσμα, ἥτις μετὰ ταῦτα Νύσσα ἐκλήθη. τὸ ἐθνικὸν Αθυμβρεύς τῷ λόγῳ τῶν Καρικῶν”. Κατά τον Μεσαίωνα, η Νύσα ήταν επανειλημμένα πεδίο συγκρούσεων και πολέμων μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Η πόλη τελικά εγκαταλείφθηκε μετά την καταστροφή της από τον Ταμερλάνο, το 1402. Οι πρώτες ανασκαφές και έρευνες στη Νύσα, διεξήχθησαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Πηγές 1. Στράβων “Γεωγραφικά” Βιβλίο 14ο “Από την Ιωνία στην Κιλικία” εκδ. “Κάκτος” Σειρά 253 Εισαγωγή – Μετάφραση Πάνος Θεοδωρίδης, 1994, σελ. 89,91,93. 2. Στέφανος Βυζάντιος “Εθνικά” Νύσσα.